ΕΝΑ ΔΕΝΤΡΟ ΓΙΑ ΤΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ

Όπως συμβαίνει με τις παραδόσεις, η ιστορία του Δένδρου των Χριστουγέννων, που είναι για όλο τον κόσμο στοιχείο εμβληματικό για τα Χριστούγεννα,  χάνεται βαθιά πίσω στο χρόνο.

ΠΑΡΙΣΙ

Αν και τα δέντρα έχουν συνδεθεί με την παράδοση του Χριστιανικού συμβολισμού, η χρήση τους στις μέρες μας έχει χάσει κάθε θρησκευτική αναφορά. Το Δένδρο δεσπόζει τις μέρες αυτές στα σπίτια μας και πολλοί  έχουν καθιερώσει τη συγκέντρωση δώρων γύρω απ’ τη βάση του, για να ανοιχτούν την παραμονή ή τη μέρα των Χριστουγέννων.

...............................

Η χρήση φύλλων και καρπών από κωνοφόρα δέντρα, δεμένων σε στεφάνια και γιρλάντες, για να συμβολίζουν την αιώνια ζωή, ήταν  έθιμο διαδεδομένο στους αρχαίους Αιγύπτιους, Κινέζους και Εβραίους. Η παγανιστική λατρεία του δέντρου ήταν κοινή ανάμεσα στους ειδωλολατρικούς ευρωπαϊκούς λαούς.

ΜΟΣΧΑ

Σαν έθιμο των γιορτών των Χριστουγέννων αναφέρεται ήδη από τον 8^ο αιώνα. Τότε, κατά το 750 μ.Χ., ο Άγιος Βονιφάτιος, θέλοντας να εξαλείψει την ιερότητα που απέδιδαν οι “ειδωλολάτρες” στη βελανιδιά, την αντικατέστησε με το έλατο. Έτσι, το έθιμο επιβίωσε και μετά τον εκχριστιανισμό τους, όπως στους Σκανδιναυούς που έστηναν ένα δέντρο στο σπίτι και στους σταύλους τους κατά το Νέο Έτος για να ξορκίσουν τον σατανά και τα κακά πνεύματα, αλλά και στη Γερμανία όπου το δέντρο στηνόταν στην είσοδο ή στο εσωτερικό του σπιτιού στη διάρκεια των χειμωνιάτικων εορτών.

ΛΙΣΑΒΩΝΑ

Υπάρχει όμως και η άποψη της ανατολίτικης προέλευσης. 

Σύμφωνα μ’ αυτή, ο Αναστάσιος ο Α΄ έχτισε στην Συρία το 512 μ.Χ. ένα ναό και προσέφερε δύο ορειχάλκινα δέντρα που στήθηκαν εκατέρωθεν της Ωραίας Πύλης και έφεραν θέσεις για φωτεινές πηγές. Το γεγονός αναφέρεται σε χειρόγραφο του 13^ου αιώνα που βρίσκεται στο Βρετανικό Μουσείο.

ΤΟΡΙΝΟ

Στα χρόνια του Βυζαντίου, στον Ναό της Αγίας Σοφίας υπήρχαν στο επιστύλιο του τέμπλου μεταλλικά δέντρα σε σχήμα κώνου, σαν κυπαρίσσια, που αντί για καρπούς έφεραν φώτα. Στην Καππαδοκία τα σπίτια στολίζονταν στη διάρκεια του Δωδεκαημέρου με κλαδιά κωνοφόρων με ξηρούς καρπούς και αυτοσχέδια στολίδια.

ΛΙΘΟΥΑΝΙΑ

Το σύγχρονο δέντρο των Χριστουγέννων έχει, πάντως, την αρχή του στη Δυτική Γερμανία. Κεντρικό στοιχείο ενός δημοφιλούς μεσαιωνικού θεατρικού έργου για τον Αδάμ και την Εύα ήταν ένα Δέντρο του παραδείσου, μια ελάτη με κρεμασμένα μήλα, που παριστούσε τον Κήπο της Εδέμ. Επικράτησε έτσι να στήνουν οι Γερμανοί στα σπίτια τους ένα Δένδρο του Παραδείσου στις 24 Δεκεμβρίου, μέρα που γιόρταζαν την θρησκευτική εορτή του Αδάμ και της Εύας. Σ’ αυτό κρεμούσαν κουλουράκια (που συμβόλιζαν τη μέρα των Ευχαριστιών) με τον Χριστιανικό συμβολισμό της εξιλέωσης. Στην εξέλιξή τους τα κουλουράκια αντικαταστάθηκαν από γλυκίσματα σε ποικιλία σχημάτων, αλλά και άλλα μικρά χρηστικά αντικείμενα, συσκευασμένα, ενώ  προστέθηκαν κεριά, που συμβόλιζαν τον Χριστό σαν το φώς του κόσμου. Στον ίδιο χώρο στηνόταν η “Χριστουγεννιάτικη Πυραμίδα”, μια ξύλινη τριγωνική κατασκευή με ράφια, για να υποδεχτεί Χριστουγεννιάτικες φιγούρες και να διακοσμηθεί με κλαδιά και καρπούς κωνοφόρων, κεριά και ένα αστέρι. 

Κατά τον 16ο αιώνα, η Χριστουγεννιάτικη πυραμίδα και το Δέντρο του Παραδείσου γίναν ένα, για να καταλήξουν στο γνωστό Χριστουγεννιάτικο Δένδρο. Το έθιμο ήταν πλατειά διαδεδομένο μεταξύ των προτεσταντών Γερμανών οπαδών του Λούθηρου κατά τον 18^ο αιώνα, για να φτάσει να γίνει μια βαθειά ριζωμένη γερμανική συνήθεια τον επόμενο αιώνα.

ΤΡΑΦΑΛΓΚΑΡ, ΛΟΝΔΙΝΟ

Στην Αγγλία πέρασε στις αρχές του 19^ου αιώνα και έγινε δημοφιλές μεταξύ των οικογενειών της μεσαίας τάξης στα μέσα του 19^ου αιώνα, όταν ο Γερμανός  πρίγκηπας Άλμπερτ, σύζυγος της βασίλισσας Βικτωρίας, προσπάθησε να διαδώσει την παράδοση του τόπου του. Το βικτωριανό δέντρο στολίστηκε με παιχνίδiα και μικροδωράκια, με κεριά, με γιρλάντες από ποπκόρν και γλυκίσματα, κρεμασμένα απ’ τα κλαδιά με κορδέλες ή χάρτινες μπορντούρες.

ΝΕΑ ΥΟΡΚΗ

ΣΥΡΑΚΟΥΣΕΣ, ΝΕΑ ΥΟΡΚΗ

Στη Βόρειο Αμερική μεταφέρθηκε από Γερμανούς αποίκους  ήδη από τις αρχές του 17^ου αιώνα, για να γνωρίσει την ακμή του τον 19^ο αιώνα. Δημοφιλή έγιναν επίσης στην Αυστρία, Ελβετία, Πολωνία και Ολλανδία.

ΠΟΛΥΚΑΤΑΣΤΗΜΑ ΛΑΦΑΓΙΕΤ, ΠΑΡΙΣΙ

Στη Γαλλία η παράδοση διαδόθηκε σ’ όλη τη χώρα μετά τον πόλεμο του 1870, από τους εμιγκρέδες της Αλσατίας και της Λωρραίνης, όπου το έθιμο ήταν ήδη καθιερωμένο.

ΤΑΪΒΑΝ

Με τους ιεραπόστολους του 19^ου και 20^ου αιώνα το Δέντρο των Χριστουγέννων πέρασε στην Κίνα και την Ιαπωνία, όπου στη διακόσμησή του επικράτησαν τα παραδοσιακά τους περίτεχνα χάρτινα στολίδια.

ΑΘΗΝΑ

Στην Ελλάδα το έθιμο αυτό του έλατου σαν χριστουγεννιάτικη διακόσμηση ήρθε για πρώτη φορά με τον Βαυαρό βασιλιά Όθωνα το 1833, που σημαίνει ότι είχε ήδη καθιερωθεί ως έθιμο στους βασιλικούς οίκους της Βόρειας Ευρώπης. Αρχικά στολίστηκε στα ανάκτορα του Ναυπλίου και κατόπιν και  στην Αθήνα, όπου οι κάτοικοι έκαναν ουρές για να το θαυμάσουν.

ΛΟΝΔΙΝΟ, ΜΟΥΣΕΙΟ ΒΙΚΤΩΡΙΑ & ΑΛΜΠΕΡΤ

Από το 1870 έκαναν την εμφάνισή τους στην αγορά της Βρετανίας και των Ηνωμένων Πολιτειών στολίδια από φυσητό γυαλί. Πολλά από αυτά παράγονταν σε μικρές βιοτεχνίες στη Γερμανία και Βοημία, που δημιούργησαν και άλλες διακοσμήσεις, όπως γιρλάντες από χαρτί και χάντρες  και στολίδια από γύψο, πεπιεσμένο χαρτί και μπαμπάκι. Στις ΗΠΑ, η εταιρεία F.W. Woolworth το 1890 πούλησε στολίδια αξίας 25 εκ. δολλαρίων. Την ίδια εποχή κυκλοφόρησαν στην αγορά τα πρώτα ηλεκτρικά φωτάκια.

ΛΙΒΑΝΟΣ

Γύρω στο 1930 αναπτύχθηκε η παραγωγή τεχνητών δέντρων στις ΗΠΑ από τρίχες βούρτσας, ενώ έπειτα, στις δεκαετίες του 50 και 60, έγινε μαζική παραγωγή δέντρων από μέταλλο και πλαστικό. Γρήγορα πια τα τεχνητά δέντρα διαδόθηκαν ευρέως, ιδιαίτερα σε χώρες που το φυσικό δέντρο δεν ήταν εύκολα διαθέσιμο, μέχρι τις μέρες μας όπου πλέον καλλιεργείται έλατο αποκλειστικά γι’ αυτή τη χρήση.

ΑΘΗΝΑ, ΓΙΑΤΡΟΙ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ

Με την αναδρομή αυτή και τις φαντασμαγορικές φωτογραφίες ευχόμαστε

ΚΑΛΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ

ΠΗΓΕΣ : Britannica, Wikipedia